Dilin ən mühüm zərərlərindən biri də danlamaqdır. Əxlaq alimlərinin fikrincə, danlamaq, başqalarının iztirabları qarşısında xoşbəxtliyin ifadəsidir. İnsan din qardaşının başına bir müsibət gəldiyini bildikdə, sevincini dilə gətirib şadlansa, qınamaq xəstəliyinə düçar olar. Əlbəttə ki, məzəmmət və qınaq müsibətə düçar olmuş şəxsin rəftarına ziddir, o mənada ki, qarşı tərəfin başına gələn müsibətdən şikayət edən şəxs müsibəti həmin rəftarın nəticəsi kimi görür və bunu dillə ifadə edə bilər.
Məzəmmət etmək özünü iki şəkildə göstərir. Məzəmmət emək bəzən daxili, bəzən də xarici və ya cari olur. Daxili qürur o zaman yaranır ki, insan öz daxilində başqalarının bədbəxtliyinə sevinir, amma xoşbəxtliyini ortaya qoymur. İndiki (xarici) qürur isə o zaman baş verir ki, insan başqalarının başına gələn müsibətdən şad olub, bu müsibəti müsibətə düçar olmuş şəxsin rəftarını məzəmmət etmə tərzi ilə təqdim edir.
Zərər çəkmiş şəxsin davranışı baxımından məzəmmət etməyi həmçinin iki növə bölmək olar. Məzəmmət etmək bəzən bəyənilən rəftarın və bəzən də bəyənilməyən rəftarın qarşısında olur. Daha aydın desək, bəzən müsibətə düçar olan adamın davranışı çirkin olmur, sadəcə olaraq məzəmmət edənə yanlış görünür və onun məqsədlərinə uyğun gəlmir.
Başqasının başına gələn bir müsibətə sevinmək ağıl və şəriətin pislədiyi işlərdəndir. İctimai mahiyyətinə görə insan ağıl və fitrəti, insanlara qarşı dözümlü olmağı xoşlayır, insanlıq isə dərdləri bölüşməklə uyğun gəlir. Əlbəttə ki, başqalarına məhəbbət bəslənmək, onların acınacaqlı vəziyyətindən şad olmaqla bir araya sığmır. Ona görə də insanın pak fitrəti başqalarının bədbəxtliyindən, kədərindən sevincli olmağı sevmir, onu günahlandırır. Məsum imamlar (ə) bu davranışı bir çox sözlərlə pisləmiş və qadağan etmişlər. Həzrət Peyğəmbər (s) buyurur: “Qardaşını məzəmmət etmə; çünki Allah ona rəhm edər və sizi mübtəla edər.
Məzəmmət etmək qəzəb gücünün cilovunun qırılmasından irəli gəlir. Qəzəbin daxili qüvvəsi ağlın nəzarətindən çıxdıqda, pisliklər əmələ gətirir, bəziləri pis davranışınızın səbəbi ola bilər. Bu amillərə düşmənçilik, qəzəb və paxıllıq daxildir. Başqalarını danlamağın bəzi nəticələri kimi məzəmmət edənin dünyada müsibətə düşməsini və axirətdə isə əzab çəkməsini göstərmək olar.
Bu əxlaqi xəstəliyi müalicə etmək üçün onun təsir və nəticələrini düşünmək gərəkdir ki, məzəmmət edənin digərini günahlandırdığı müsibətə düçar olması onun nəfsində qorxu yaradacaq və bu aqibəti ona dəfələrlə xatırladacaq. Bu da onun bu işi görməsinin qarşsını alacaq. İman əhlinin başına gələn hər hansı bir müsibətin onların günahlarının kəffarəsi və ya axirətdə kamilləşməsinə səbəb ola biləcəyini düşünmək, onları danlamaqdan çəkindirir.
iqna.ir